Rozwój szkolnictwa we wsi Swornegacie Szkoła parafialna.
Przywilej pochodzący z 1382 r. dowodzi, że we wsi Swornegacie już w owym czasie istniała szkoła parafialna. Kolejne wzmianki o działaniu szkoły pochodzą z dokumentacji wizytacji kościelnej przeprowadzonej w latach 1652/53 r. wg której nauczycielowi wypłacano pensję w wys. 2 florenów kwartalnie.
W XVIII wieku prawdopodobnie nastąpił pewien regres, w dokumentach wizytacyjnych z tego okresu nie wspomina się o pobieranej opłacie szkolnej dla organisty pełniącego jak to było w zwyczaju szkół wiejskich funkcję nauczyciela, ani o działającej przy kościele szkole parafialnej. Na przełomie XVIII/ XIX wieku na działce kościelnej powstały nowe budynki.
W 1822 r. wśród nich pojawiła się nowa szkoła. W pierwszej połowie XIX wieku wieś i zabudowania kościelne często nękały pożary, które prawdopodobnie nie oszczędziły budynku szkolnego między 1822 a 1868 rokiem.
Pod koniec XIX wieku wieś przeżywała falę ożywionego rozwoju.
W Swornegaciach ponownie wybudowano szkołę katolicką, trzyklasową, do której uczęszczało 153 dzieci ze wsi Swornegacie i okolic. W roku 1886 pojawił się w Swornegaciach pierwszy wykwalifikowany nauczyciel, był nim przysłany przez zaborców, wysłużony, pruski oficer. Utworzono jednoklasową katolicką szkołę, Uczęszczanie do niej było przymusowe.
Szkoła ta najprawdopodobniej znajdowała się w budynku, który po I wojnie światowej kupił Maksymilian Wiśniewski, dzierżawca jezior. Lekcje prowadzone były w godzinach rannych: od godziny 5.00 do 9.00. Dzieci uczyły się matematyki, języka niemieckiego i historii. Ferie odbywały się w czasie żniw i jesienią. Niebawem wieś Swornegacie zaczęła się rozrastać, zwiększała się liczba ludności, do szkoły zaczęło uczęszczać coraz więcej dzieci.
Zaistniała więc konieczność wprowadzenia zmian organizacyjnych szkoły. Ilość dzieci w wieku szkolnym wzrosła do 240. Pobudowano nowe szkoły na Zaniach i w Swornegaciach. Wprowadzono nowe przedmioty geografię, fizykę i chemię.
W lutym 1920 roku wieś została wyzwolona spod jarzma niemieckiego, także i szkoła z niemieckiej stała się polską.
Pierwszym kierownikiem polskiej szkoły był Alfons Murawski. Polityka oświatowa XIX/ XX wieku i jej wpływ na rozwój szkolnictwa w powiecie chojnickim.
W 1920 roku utworzono inspektorat szkolny w Chojnicach, przejął on kompetencje pruskiej Kreisschulinspektion Konitz. Polskie władze wprowadziły obowiązek pobierania nauki w szkołach publicznych, dzieci mogły też za zgodą władz szkolnych pobierać naukę prywatną lub w szkołach średnich. Ustawa o zakładaniu i utrzymaniu publicznych szkół powszechnych z dnia 17.02.1922 r. nie wprowadziła jednolitej szkoły początkowej na terenie Polski. Stopień organizacyjny szkoły został uzależniony od ilości dzieci szkolnych w danym obwodzie, w miejscowościach do 60 dzieci organizowano szkołę jednoklasową, z jednym nauczycielem; od 61 – 100 dzieci szkołę dwuklasową z dwoma nauczycielami; od 101 – 150 dzieci szkołę trzyklasową z trzema nauczycielami itd. Szkołę 7- klasową zakładano w przypadku uczęszczania w danym okręgu, ponad trzysta dzieci. W 1932 r. w powiecie chojnickim było 109 szkół. Rok szkolny1932/33 był rokiem reform w resorcie szkolnictwa. Zmiany te miały ułatwić państwu organizacje wychowania i kształcenia na terenie całego kraju. Szkoły powszechne w Rzeczypospolitej miały charakter koedukacyjny, tylko w wyjątkowych sytuacjach dopuszczało się szkoły męskie, albo żeńskie.
Nauka w zakresie szkoły powszechnej była obowiązkowa, obowiązek szkolny każdego dziecka trwał 7 lat.
Reforma wprowadziła również organizacje w szkołach podstawowych od I- III stopnia. Szkoła I- go stopnia posiadała cztery klasy, szkoły powszechne I stopnia posiadały sześć klas i III stopnia – klas 7.
We wsi Swornegacie funkcjonowała szkoła pięcioklasowa Zakres materiału i plany godzin dla szkół powszechnych wszystkich szczebli określały programy nauki.
Na przełomie lat 30-tych w szkołach były przeprowadzane badania pod względem sanitarno- higienicznym, kontrolę taką przeprowadzono również w Swornegaciach. W dokumentacji pokontrolnej zachowały się następujące informacje:
W wyniku tej kontroli, ujawniono fakt, że w szkołach wiejskich uczniowie nie mieli opieki lekarskiej, istniała ona tylko w szkołach miejskich.
Szkolnictwo w Swornegaciach po roku 1920. Nauczanie dzieci w Swornegaciach odbywało się w drewnianym budynku, była tam jednak niewystarczająca ilość sal lekcyjnych, więc zajęcia organizowane były również w wynajętych w sąsiedztwie budynkach: u rodziny Meloch i u zduna o nazwisku Schreck. Naukę w tej szkole pobierały dzieci mieszkające w samej wsi. Kierownikiem szkoły był wówczas Bolesław Redlarski, nauczyciel stosujący surowe zasady wychowania i nauczania. W pięcioklasowej szkole było 7 oddziałów, ponadto klasy były rozdzielone na żeńskie i męskie.
Niedaleko Swornegaci działała druga szkoła, dla rozproszonych okolicznych osad, oddalona od wsi ok. 3 km., na Zaniach. Uczęszczały do niej dzieci z Zanii i Kokoszki. Nauczycielką w tej szkole była Anna Bukowska. W roku 1930 do szkoły w Swornegaciach uczęszczało 181 dzieci z samej wsi oraz z Płęsna i Drzewicza. Była to jeszcze szkoła 5- klasowa z pięcioma oddziałami. Do dyspozycji uczniowie mieli 218 książek.
W roku szkolnym 1930/1931 dzieci ze Swornegaci i okolic rozpoczęły naukę w nowym murowanym budynku szkoły, kierownikiem nadal był B. Redlarski. Szkołę na Zaniach zlikwidowano a pani Anna Bukowska swoją pracę nauczycielską kontynuowała w nowej szkole. Była to już placówka siedmioklasowa m. in. poza kierownikiem pracowali : Franciszek Zakrzewski, Franciszek Redlarski, Janina Redlarska
Budynek nowej, murowanej szkoły służył też w latach międzywojennych, w czasie letnich wakacji, jako ośrodek kolonijny dla dzieci i młodzieży z polskich miast. W czasie II wojny światowej do szkoły powrócił jako obowiązujący język niemiecki, uczyło w niej 4 niemieckich nauczycieli, nadal pozostała szkołą siedmioklasową, zdarzało się jednak, że klasy były łączone. Po roku 1945 szkołą kierowali kolejno: Feliks Gierszewski, Gospodarek, Łojewski, Stefania Iwicka, Bernard Chmielewski, Paweł Trapp, mgr Zdzisław Pubanc.
Zespół Szkół. W 1999 roku polskie szkolnictwo przeszło duże zmiany organizacyjne i edukacyjne, utworzono gimnazja. W Swornegaciach powstał Zespół Szkół (w ramach którego funkcjonuje szkoła podstawowa i gimnazjum), dyrektorem którego została Jadwiga Rudnik, obecnie jest nim mgr Zdzisław Bucław. Przy szkole istnieje sala gimnastyczna oraz jedyny w Polsce internat przy szkole podstawowej i gimnazjum.
Internat Zespołu Szkół w Swornegaciach. 15 lutego 1966 roku we wsi Swornegacie został oddany do użytku jeden z nielicznych internatów w Polsce . Placówka została zlokalizowana w pobliżu szkoły, w budynkach kolonijnych wzniesionych wcześniej przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Z czasem wychowanków w internacie zaczęło przybywać, na początku lat 70- tych podjęto starania o rozpoczęcie budowy nowego internatu i sali gimnastycznej. Ostateczną decyzję podjął o wybudowaniu nowego internatu Kurator Oświaty i Wychowania w Bydgoszczy. Inwestycję tę wsparł również Związek Regionalny Spółdzielni Inwalidów w Bydgoszczy. Budowę rozpoczęto w połowie 1985 roku, 15 lutego 1988 roku odbyła się uroczystość otwarcia nowej placówki. W okresie ferii zimowych i letnich służy jako ośrodek sportowy, kolonijny i wypoczynkowy.
Oprac. na podst. „Swornegacie. Monografia wsi” przygotowała Donata Gierszewska
89-608 Swornegacie
Szkolna 11
szkolaswory@interia.pl
+48 52 39 81 126 
